Streptokoke su bakterije koje su široko rasprostranjene u prirodi. Neke od njih normalno nastanjuju kožu i sluzokože ljudi, dok su druge uzročnici važnih bolesti ljudi. Neke od tih bolesti su rezultat invazivnosti streptokoka i/ili njihovih enzima i toksina, dok su druge posljedica senzibilizacije na streptokoke i prokretanja autoimunih procesa.
Piogeni streptokok (Streptococcus pyogenes grupa A) je jedan od najvažnijih bakterijskih patogena koji uzrokuje bolesti ljudi. Sposoban je da izazove mnogobrojna oboljenja sa različitom lokalizacijom koja se mogu podijeliti na tri osnovne grupe.
Prva grupa obuhvata invazivno-zapaljenska oboljenja. Klinička slika bolesti zavisi od mjesta ulaska i širenja streptokoka. Akutna upala grla (tonzilitis, faringitis) je najčešća streptokokna infekcija. Kod novorođenčadi i male djece, ova infekcija se može proširiti na srednje uho, mastoidne nastavke i moždane ovojnice, što za posljedicu ima upalu srednjeg uha, mastoiditis i meningitis. Kod starije djece i odraslih streptokokna upala grla se karakteriše intenzivnim nazofaringitisom i tonzilitisom, sa jakim crvenilom, otokom sluznice i gnojnim iscjedkom. Temperatura je visoka, a limfni čvorovi na vratu povećani.
Streptokok uzrokuje gnojne infekcije kože i potkožnog tkiva, kao što su streptokokna piodermija, crveni vjetar, celulitis i streptokokna gangrena. Gangrena je vrlo teška infekcija, koja se brzo širi i razara tkiva, zbog čega je strepteptokok grupe A koji ga izaziva nazvan „bakterija koja jede meso“.
Ako streptokok nakon poroda prodre u uterus, nastaje endometritis i puerperalna sepsa. Sepsa može nastati i nakon infekcije traumatskih ili hiruških rana sa streptokokom.
U drugoj grupi se nalaze toksemična oboljenja. Šarlah je posljedica infekcije ždrijela, kože ili mekih tkiva sa vrstom streptokoka, koji luče eritrogeni toksin (oko 20% Streptococcus pyogenes). Osip na koži se javlja 24 sata nakon izbijanja bolesti.
Fulminantne, invazivne infekcije sa streptokoknim toksičnim šok sindromom, karakterišu se šokom, bakterijemijom, slabošću respiratornog sindruma i oštećenjem više organa. Smrt nastupa kod 30% oboljelih.
Post-streptokokne sekvele (reumatska groznica i golumerulonefritis) su komplikacije prethodna dva oblika streptokoknih infekcija. Bolest se javlja kod osoba koje imaju predispoziciju da se senzibilišu na Streptococcus grupe A i produkte koje luči. Oštećenja tkiva i organa nastaju u toku imunopatoloških procesa vezanih za imunokomplekse i lokalne citotoksične reakcije. Posebni sojevi streptokoka su vezani za nastanak, ili reumatske groznice ili glomerulonefritisa.
Reumatska groznica je oboljenje koje karakterišu nesupurativne upalne promjene u srcu, zglobovima, potkožnom tkivu i centralnom nervnom sistemu. Javlja se u više kliničkih sindroma: Polyarthritis, Carditis, Erythema anulare i Chorea minor. Razvoj akutne reumatske groznice vezan je za infekcije respiratornog puta sa specifičnim, reumatogenim tipovima Streptococcus grupe A, a to su: 1, 3, 5, 6, 14, 18, 19, 24.
Akutni glomurulonephritis je akutna upala glomerula bubrega. Bolest se razvija obično poslije infekcije kože nefritogenim tipovima Streptococcus grupe A: 2, 49b, 55b, 57, 59, 60, 61, a rijeđe poslije upale grla izazvane tipovima 1, 4, 12, 25.
Dijagnostika
Dijagnoza bolest se postavlja klinički i laboratorijski. Laboratorijska dijagnostika uključuje biohemijske, serološke i mikrobiološke pretrage. Za mikrobiološki pregled uzimaju se, u zavisnosti od kliničke slike bolesti; krv, lohije, bris kože, ždrijela, uha, itd.
Streptokok je osjetljiv na penicilin i on je lijek izbora. Ako je bolesnik alergičan na penicilin, tada se daje eritromicini ili klindamicin.
Akademik prof.dr. Mirsada Hukić
Članak objavljen u avaz.ba
