Virusini hepatitis, bolest od koje pate stotine miliona ljudi!
Virusni hepatitis je upalna bolest jetre uzrokovana hepatotropnim virusima tj. virusima koji imaju poseban afinitet prema jetrenom tkivu. Klinička slika i ishod liječenja bitno ovise o vrsti virusa, ali i o stanju domaćina. Danas je poznato najmanje pet hepatitis virusa (A, B, C, D i E), a još nekoliko njih (F, G, TTV) su u fazi ispitivanja i pobližeg određivanja.
Hepatitis B virus (HBV) i hepatitis C virus (HCV) su važni uzročnici akutnog i hroničnog hepatitisa, ciroze jetre i hepatocelularnog karcinoma (HCC). Procijenjuje se da je u svijetu inficirano najmanje 2 biliona ljudi sa hepatitis B virusom, a oko 220 miliona sa virusom hepatitisa C. Iako je incidenca novih HBV infekcija smanjena nakon uvođenja vakcinacije, HBV infekcija je još uvijek važan globalni zdravstveni problem, sa brojem hroničnih HBV nosilaca oko 400 miliona širom svijeta. Na žalost, zbog visoke stope spontanih mutacija, vakcina za HCV još uvijek nije pronađena, tako da se ova infekcija vrlo brzo širi i postaje vodeći javno-zdravstveni problem.
HBV i HCV se prenose sa inficirane na zdravu osobu preko krvi i tjelesnih tekućina. Riziko faktori vezani za transmisiju HCV i HBV su: transfuzija krvi ili transplantacija organa od inficiranih donora; intravenozno korištenje droga; hemodijaliza; akcidentalno povređivanje sa kontaminiranim iglama i oštrim predmetima (žilete, makaze i slično) koji su kontaminirani krvlju; seksualni/bliski kućni kontakti; osobe sa mnogo seksualnih partnera i perinatalno sa majke na dijete. Majke koje su HBeAg pozitivne češće prenose infekciju na plod nego one koje to nisu. Perinatalna transmisija je glavni način transmisije virusa u populacijama sa visokom prevalencom.
Klinički, hepatitis B može proći kao asimptomatski, akutna ili hronična bolest. Inkubacioni period kod hepatitis B traje prosječno 60-90 dana (od 45-180 dana). Ishod hepatitis B infekcije u zavisnosti o starosti. Klinički simptomi su manje izraženi kod novorođenčadi i djece, nago kod odraslih osoba. Žutica se javlja samo u 10% oboljele djece mlađe od 5 godina, a kod starijih u 30-50% slučajeva. Međutim, hronična infekcija se razvije čak kod 80%-90% djece stare do šest mjeseci, dok je taj procenat kod odraslih oko 15%. Hronični hepatitis B se javlja kao: hronični prezistentni hepatitis – asimptomatski; hronični aktivni hepatitis – simptomatske egzacerbacije hepatitisa; ciroza jetre, hepatocelularni karcinom.
Hepatitisa C je vrlo podmukla bolest. Bolesnici osječaju slabost i malaksalost, bez drugih znakova infekcije. U oko 20% – 30% slučajeva javlja se žutica. Bolest poprima hroničan tok 80% slučajeva od kojih 20 % prelazi u cirozu, a 4% u karcinom.
Za uspješno liječenje vrlo je važno što prije postaviti dijagnozu bolesti. Laboratorijska dijagnostika uključuje biohemijske, serološke i virusološke analize. Vrlo brzo nakon infekcije dolazi do povečanja nivoa jetrenih enzima (ALT, AST) u serumu oboljelog. Nakon toga u serumu se mogu dokazati produkti virusa (virusni antigeni) i antitijela, kao odgovor organizma na prisustvo virusa. Za postavljanje akutne i hronične hepatitis B infekcije koriste se sljedeći serološki testovi: HBsAg (generalni marker infekcije), HBsAt (dokumentovanje prošle i/ili imuniteta na HBV infekcij), anti-HBc IgM (marker akutne infekcije), anti-HBc IgG (prošla ili hronična infekcija), HBeAg (indikator aktivne replikacije virusa i sljedstvene infektivnosti). HBV-DNA – indikator aktivne replikacije virusa, mnogo pouzdanji od HBeAg, posebno u slučajevima mutanata. Koristi se posebno u praćenju odgovora na terapiju. Za dijagnostiku hepatitisa C infekcije traže se HCV antitijela, te molekularnim metodama dokazuje prisustvo virusne RNA, određuje broj kopija virusa i njegov genotip.
Antivirusna terapija može potpuno eradicirati virus i postići remisiju bolesti jetre. Da bi se postigao takav učinak, terapija treba biti započeta prije pojave dekompenzirane bolesti jetre.
Prof.dr. Mirsada Hukić
